اهداف سفر مایک پمپئو به ریاض

مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا، در نخستین سفر خود به منطقه خلیج فارس بعد از شهادت سردار قاسم سلیمانی، در ۱۹ فوریه ۲۰۲۰ (۳۰ بهمن ۱۳۹۷) به کشور عربستان سفر کرد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده در این سفر که جمعی از خبرنگاران مایک پمپئو را همراهی می‌کنند، مقرر شده که او با ملک سلمان پادشاه و محمد بن سلمان، ولی عهد عربستان دیدار داشته باشد.

سفر پمپئو به عربستان در شرایطی انجام شده که از یک سو، در چند ماه گذشته روندی از رغبت کشور‌های منطقه حتی عربستان سعودی برای تنش‌زدایی با ایران را شاهد بوده‌ایم و از سوی دیگر، در چند روز گذشته آمریکایی‌ها مانوری تبلیغاتی و دروغین را تحت عنوان متوقف کردن محموله نظامی ایران به یمن را به راه انداخته‌اند. با این اوصاف، اکنون مساله این است که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در سفر به ریاض چه اهدافی را دنبال می‌کند.

کوبیدن بر طبل ضدیت با ایران با صدور گزاره برگ

بدون تردید مهم‌ترین هدف سفر مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا به عربستان را می‌توان بر اساس محوریت ضدیت با ایران، افزودن موج ایران هراسی و ترغیب حاکمان ریاض به تداوم ضدیت با تهران مورد ارزیابی قرار داد. نماد بارز این مساله را می‌توان به انتشار گزاره‌برگی خاص از سوی وزارت خارجه آمریکا پیرامون دوستی عربستان و آمریکا و حمایت واشنگتن از ریاض در برابر تهدیدات تهران مشاهد کرد.

در همین راستا، وزارت خارجه آمریکا قبل از سفر پمپئو به عربستان، در صفحه اینترنتی خود درباره روابط این کشور و عربستان سعودی به دست زد و در آن بر مواضع مشترک واشنگتن و ریاض در مسائل منطقه به ویژه «مقابله با تجاوزگری ایران» تأکید کرد. در این گزار برگ که عنوان آن «ایالات متحده و عربستان سعودی: یک مشارکت دیپلماتیک طولانی ۷۵ ساله» است، در ابتدا صحبت‌های نهم دسامبر ۲۰۱۹ (۱۸ آذر ۱۳۹۸) یک مقام دولت دونالد ترامپ، علیه ایران آمده که در آن عربستان سعودی را «شریک مهم ایالات متحده» خوانده و از همکاری ریاض با واشنگتن برای «پس زدن جمهوری اسلامی ایران» تمجید کرده بود. در این گزاره‌برگ، با لحنی ضد ایرانی تاکید می‌شود: «مشارکت ایالات متحده- سعودی یک سنگر حیاتی برای صلح و ثبات در خاورمیانه است به ویژه در مقابله با تجاوزگری ایران در یمن، عراق، لبنان و سوریه».

علاوه بر این، در همان لحظه ورود وزیر امور خارجه آمریکا به ریاض شاهد هستیم که او می‌گوید: «نیاز مبرم به همراهی عربستان در برابر رفتار‌های ایران در منطقه وجود دارد. حکومت آمریکا به حفظ امنیت عربستان پایبند خواهد بود.» مجموع این دور گزاره نشان می‌دهد که پمپئو مرکزیت سفر خود به عربستان را بر پایه ایران هراسی و ترغیب عربستان به تداوم ضدیت و دشمنی با تهران قرار داده است.

ممانعت از تنش‌زدایی جهان عرب با تهران

هم‌راستای با راضی کردن عربستان به تداوم ضدیت با جمهوری اسلامی ایران، یکی دیگر از اهداف سفر مایک پمپئو این است که از تنش‌زدایی جهان عرب با تهران ممانعت به عمل بیاورد. در حقیقت، پس از چند سال کوبیدن بر طبل ضدیت فراگیر با ایران و تلاش ناکام برای تشکیل ناتوی عربی، اکنون به نظر می‌رسد کشور‌های عربی به این اقناع رسیده‌اند که راهی بی‌معنا و پرریسک را در پیش گرفته که هیچ نتیجه‌ای را در بر نخواهد داشت. در نتیجه آن‌ها به این باور دست پیدا کرده‌اند که باید راهبرد تنش‌زدایی و عادی‌سازی مناسبات با ایران را در پیش بگیرند. علاوه بر این، ارائه طرح صلح هرمز از سوی ایران نیز که با استقبال برخی از کشور‌های خلیج فارس مواجه شده، مقامات دولت ترامپ را به شدن نگران کرده است؛ لذا اکنون تلاش دارند از طریق کانال عربستان و از هر طریق ممکن مانع از اتفاق افتادن تنش‌زدایی جهان عرب با تهران شوند و در مقابل روند عادی سازی روابط اعراب با رژیم صهیونیستی از طریق نقش آفرینی محوری سعودی‌ها دنبال کنند.

تداوم دوشیدن عربستان

در ادامه دو هدف قبلی که محوریت آن‌ها بر ترغیب حاکمان سعودی به ضدیت با ایران بود، به نظر می‌رسد مایک پمپئو و دیگر مقامات آمریکایی قصد دارند همانند چند سال اخیر باج‌گیری‌هایی را که با فضل و بخشش سعودی‌ها همراه بوده، تداوم ببخشند. ترامپ به شدت به دلار‌های نفت حاکمان ریاض چشم‌داشت دارد و قصد دارد همانند گاو شیرده، هر چه بیشتر آن‌ها را بدوشد.

در حقیقت، در شرایطی که تنها چند ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی مانده، به نظر می‌رسد دونالد ترامپ به شدت امیدوار است که با جذب دلار‌های سعودی بتواند همچنان روند اقتصاد آمریکا را در وضعیت مطلوب حفظ کند. واقعیت امر این است که هر گونه رکود اقتصادی در آمریکا می‌تواند به پاشنه آشیل ترامپ در برابر رقیب دموکرات خود تبدیل شود؛ لذا یکی دیگر از ماموریت‌ها پمپئو راضی کردن مقامات سعودی به تداوم خرید‌های تسلیحاتی و حتی فعال کردن کمک‌های مالی‌شان از کمپین انتخاباتی دوناد ترامپ است.